Storingen op het elektrocardiogram
02/08/2022
Bij het afnemen van een elektrocardiogram zijn storingen of ruis op het ECG tracé erg vervelend en kunnen ze een correcte interpretatie bemoeilijken of onmogelijk maken.
De volgende mogelijke oorzaken van storingen op het ECG worden besproken:
Voorbereiding
Enkele stappen zijn belangrijk om tot een goed ECG te komen. Welke type electroden u ook gebruikt, zorg er altijd voor dat de geleiding optimaal is. Dit betekent: de huid ontvetten (met zeep en water), gel of geleidende spray gebruiken, zowel precordiaal als perifeer (bij gel-electroden is er al gel op de electrode zelf aangebracht) en eventueel de contactzones scheren indien er overmatige beharing is.
De dode huidcellen in de bovenste lagen van de epidermis geleiden de signalen slecht. Sommigen raden daarom aan om deze af te schuren met heel fijn schuurpapier, waarbij men er uiteraard voor moet zorgen dat de huid niet beschadigd wordt.
ECG filter
Bij het optreden van storingen op het ECG is de eerste stap altijd de filter aan te zetten. Goede ECG software heeft filters aan boord die ongewenste frequenties wegfilteren. Een goede ECG filter zal ruis eruit halen en het tracé daardoor mooier maken. Vaak wordt op verschillende frequenties gefilterd om zowel de storingen van het stroomnet als EMG signalen van de skeletspieren te filteren.
Indien het tracé goed oogt met de filter geactiveerd is er weinig reden om verder te kijken.
Let er ook op dat de filter correct staat ingesteld! In sommige landen werkt het stroomnet op een andere frequentie dan in onze contreien (50Hz). De meeste ECG software is in te stellen op 50Hz en op 60Hz. Let er steeds op dat de instelling correct op 50Hz staat, de frequentie van ons stroomnet.
Bewegingsartefacten
Bewegingsartefacten op het ECG hebben een duidelijke oorzaak: de patiënt beweegt tijdens het afnemen van het ECG en de EMG-signalen storen het signaal van het electrocardiogram.
Veel voorkomende voorbeelden zijn:
- vrijwillige bewegingen: krabben aan de neus, verleggen van arm of been
- als de patiënt gespannen is kan hij onwillekeurig spierspanningen hebben (met een onregelmatige basislijn van het ECG tot gevolg)
- tremoren door ziekte (bv. Parkinson)
Technische Storingen
Vaak ziet men deze storingen op het ECG plots optreden na maanden of jaren van probleemloos gebruik. Anderzijds kunnen storingen ook geleidelijk ontstaan en erger worden met de tijd.
Omgevingsruis
Storingen door omgevingsruis treden meestal op alle tracés gelijktijdig op. Deze storingen kunnen zich manifesteren als ruis op de basislijn, maar ook door regelmatige pieken op de tracés. Deze pieken zijn vaak het gevolg van interferentie met de wisselstroom van het stroomnet. Ons stroomnet heeft een frequentie van 50Hz, wat dus elke 1,2 seconden een piek kan veroorzaken. Dit kan voorvallen bij een slechte aarding van de electriciteitsinstallatie.
Andere oorzaken van omgevingsruis worden veroorzaakt door een elektromagnetische bron in de omgeving van het toestel of de patiënt en soms kan het erg moeilijk zijn om de oorzaak ervan te vinden. Men kan proberen om de bron van deze storingen op het ECG te achterhalen door volgende zaken na te kijken:
- Treden de storingen altijd en overal op? Zijn er momenten of plaatsen (andere praktijkruimtes, andere computer,...) waar het beter gaat? Indien het probleem niet altijd of niet overal optreedt is omgevingsruis erg waarschijnlijk.
- Ligt het ECG toestel op of dicht bij een ander elektrisch toestel, zoals bijvoorbeeld de pomp van de vacuümelektroden?
- Verbetert het probleem als elektrische toestellen in de ruimte uit het stopcontact worden getrokken?
- Verbetert het probleem als het ECG toestel of de computer (laptop) op batterij werkt en niet in het stopcontact zit?
Enkele voorbeelden van bronnen van elektromagnetische straling die we in de loop der jaren hebben gezien en die storingen op het ECG tracé veroorzaakten:
- Elektrische onderzoekstafel (probleem verbetert als deze uit het stopcontact wordt getrokken)
- Onderzoekslamp boven de tafel
- Slecht geaarde PC / slecht geaard stopcontact. Indien dit optreedt bij een laptop kan het probleem worden verholpen door op batterij te werken. Een andere USB-poort kan op een desktop computer soms helpen (we merken vaker problemen bij USB-poorten aan de voorkant van de computer).
- Andere elektrische toestellen in de buurt van de onderzoekstafel.
- In oude gebouwen kan zelfs een slecht geaarde elektriciteitskabel in de muur een probleem vormen. Het afnemen van het tracé op een andere plaats kan dan helpen.
ECG Elektroden - elektrodenkabel
De storingen op het ECG kunnen in het geval van een probleem met de elektroden of patiëntenkabel op 1 of enkele afleidingen te zien zijn, maar ook op alle tracés.
Indien er nog een andere patiëntenkabel (bv. van een oud toestel) ligt kan geprobeerd worden of het met deze kabel beter gaat.
- Electroden kabel met bananenstekkers en peertjes / klemmen
- Zorg ervoor dat de contactzones met de huid altijd goed voorzien zijn van geleidende spray of gel. Ook de perifere klemmen hebben geleidende spray of gel nodig.
- Een vrij vaak voorkomend probleem is dat er roest wordt gevormd op de elektroden. Een groene of bruine kleur ter hoogte van de contactzones met de huid of op de bananenstekkers wijst op corrosie. In dit geval is een nieuwe elektrodenkabel of nieuwe elektrodes de enige oplossing.
- Soms vormt zich een doorzichtige film van de gebruikte spray of gel op de contactzones van de electrodes, deze afschrapen kan dan (tijdelijk) helpen.
- Meer dan eens bleek het probleem te liggen aan de beschermende plastic folie die op de contactzones van de perifere klemmen was aangebracht en die nog niet verwijderd werd.
- Kabel met plakelektrodes
- Indien het tracé niet goed is kan dit aan een slechte kwaliteit van elektrodes liggen. Goedkope plakelektrodes zijn vaak van mindere kwaliteit. Probeer of het probleem is opgelost met plakelektrodes van goede kwaliteit.
- Soms wordt geopteerd voor een combinatie van precordiale plakelektrodes met klemmen voor de perifere elektrodes. In dat geval is het noodzakelijk om geleidende spray of gel op de perifere klemmen aan te brengen.
- Vacuümelektrodes
- Indien het tracé op slechts één afleiding gestoord is kan u proberen om de elektrodenkabel eens uit te trekken en om te wisselen met een andere elektrodenkabel. Indien de storing mee verhuist zal die elektrodenkabel moeten vervangen worden.
- Let er op dat het ECG toestel niet op de vacuümpomp ligt: deze kan een bron van elektromagnetische storing zijn.
- Borstharnas (tapuzband)
- Indien de band overstrekt wordt kan het gebeuren dat de interne kabels beschadigd worden en er altijd storingen optreden. Dit kan niet hersteld worden.
Storingen op het inspanningselectrocardiogram
Er zijn altijd storingen op het ECG tracé tijdens een inspanningsproef. Dit is niet te voorkomen: de spierbewegingen en de schokken van de inspanning leiden onvermijdelijk tot gestoord electrocardiogram-signalen. Toch kan men dankzij een aantal ingrepen deze storingen tot een minimum beperken.
De meest voorkomende oorzaak van bovenmatige storingen op het inspannings-ECG zijn loshangende ECG-kabels. Als de kabels van de afleidingen bewegen en zeker als ze tegen het lichaam of tegen elkaar botsen door de bewegingen tijdens de inspanningsproef, zal dit leiden tot bijkomende signaalstoringen op de tracés. Daarom worden de kabels vaak met een band of zelfs een spannend vest tegen het lichaam gehouden of worden de kabels boven de sporter/patiënt gehangen, zodat ze geen contact kunnen maken met het lichaam of met elkaar tijdens de inspanning.
Goede ECG-filters zijn uiteraard ook onontbeerlijk voor een goed tracé.
Vooral bij inspanningsproeven op een loopband kan het een hele uitdaging zijn om tot een acceptabel en interpreteerbaar tracé te komen door de schokken bij elke stap. Een inspannings-electrocardiogram op een ergometriefiets is vaak van veel betere kwaliteit omdat het bovenlichaam veel minder aan bewegingen en schokken onderhevig is tijdens de fietstest.
ECG in rust, perfect vlak tracé
Zelfde ECG tijdens inspanning met loshangende electrodenkabels